Στα εγκαίνια μιας έκθεσης φωτογραφίας...
Επιμένω για τον κίνδυνο.Είναι πράγμα επικίνδυνο, πολύ επικίνδυνο, γιατί όσο κι αν δεν μετράμε θύματα από αυτό, γινόμαστε όλοι θύματα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε...
Απλώς δεν ξέρετε πόσοι ανάμεσά μας είναι θύματα αυτής της υπόγειας και ύπουλης διαδικασίας που ενεργοποιείται από τι στιγμή που κάποιος ή κάποια από μας πάει σπίτι του κι ανοίξει το συρτάρι και τραβήξει το λαστιχάκι που συμμαζεύει την "τράπουλα" με τις παλιές φωτογραφίες… Από κείνη τη στιγμή τα πράγματα αγριεύουν, ο κίνδυνος παραμονεύει. Πρόκειται για μια συνωμοσία που έχει συγκεκριμένο στόχο. Εμάς.
...Το βλέπω ότι περάσατε από αυτή την συνωμοσία. Το βλέπω ότι ο κίνδυνος πέρασε μέσα σας . Τολμήσατε και κοιτάξατε τις παλιές σας φωτογραφίες. Το βλέπω στα πρόσωπά σας. Είναι γραμμένο στις ρυτίδες των προσώπων σας, κι ας μην το παραδέχεστε.
Το καλοκαίρι του 1827, όταν ο Γάλλος λιθογράφος J.N. Niepce "τράβηξε" την πρώτη φωτογραφία, εκθέτοντας μια πλάκα με φωτοευαίσθητο υλικό επί οχτώ ώρες, για να αποτυπώσει στην αιωνιότητα τις στέγες των σπιτιών που έβλεπε από το παράθυρο του εργαστηρίου του, από τότε άρχισε η συνωμοσία…
Οι μόνοι που δεν εκτίθενται στον κίνδυνο είναι τα μικρά παιδιά. Αυτά μπορούν να βλέπουν φωτογραφίες και να χαίρουνται. Κοιτώντας επιβεβαιώνουν αυτό που είναι. Βλέπουν τη φωτογραφία τους σα να είναι ο καθρέφτης. Εκεί αυτοαναγνωρίζονται και φυσικά χαίρονται μ’ αυτό. Όπως παίρνουν πόζες όταν στέκονται μόνα στον καθρέφτη – σκεφτείτε τα μικρά κοκέτικα κοριτσάκια - έτσι βγαίνουν και στις φωτογραφίες. Γιαυτό πολλές φορές παίρνουν πόζες κάνοντας λογής γκριμάτσες ή βγάζοντας έξω τη γλώσσα. Είδατε κάποιον πενηντάρη και βάλε, να βγαίνει φωτογραφία κάνοντας γκριμάτσες; Το αντίθετο ακριβώς. Η έγνοια του είναι πώς να στηθεί καλύτερα για να τον πάρει από την ωραία πλευρά, πώς να βγει όχι απλώς καλός αλλά καλύτερος (τι σημαίνει αυτό δεν το σχολιάζω).
Μην τολμήσει κάποιος να μου υπενθυμίσει τη γνωστή φωτογραφία του Αινστάιν με έξω τη γλώσσα! Εδώ πρόκειται μάλλον για κάτι το προσχεδιασμένο. Ήξερε ότι χρειαζόταν η πρόκληση για να αποδείξει την αγανάκτηση και τον αντικομφορμισμό της σοφής του αυθορμησίας.
Στα παιδιά δεν πιάνει η συνωμοσία. Τα παιδιά βρίσκονται εκτός κινδύνου. Το πρόβλημα είναι με εμάς.
Και μη θαρρείτε ότι αυτό τον κίνδυνο τον είδα μόνο εγώ. Ακούτε έναν άλλον υποψιασμένο με τη συνωμοσία των φωτογραφιών:
ΑΠ' ΤΟ ΣΥΡΤΑΡΙ
"Εσκόπευα στης καμαράς μου έναν τοίχο να την θέσω.
Αλλά την έβλαψε η υγρασία του συρταριού.
Σε κάδρο δεν θα βάλλω την φωτογραφία αυτή.
Έπρεπε πιο προσεχτικά να την φυλάξω.
Αυτά τα χείλη , αυτό το πρόσωπο -
α για μια μέρα μόνο, για μια ώρα
μόνο , να επέστρεφε το παρελθόν τους.
Σε κάδρο δεν θα βάλλω την φωτογραφία αυτή.
Θα υποφέρω να την βλέπω έτσι βλαμένη.
Άλλωστε , και βλαμένη αν δεν ήταν ,
θα μ' ενοχλούσε να προσέχω μη τυχόν καμιά
λέξις , κανένας τόνος της φωνής προδόσει -
αν με ρωτούσανε ποτέ γι' αυτήν."
Κ.Π. Καβάφης
κι άλλον ένα
ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ
"...ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΚΑΛΛΟΥΣ
Φοβηθείτε
αν θέλετε να σας ξυπνηθεί το ένστικτο του ωραίου
ή αν όχι τότε μια που ζούμε στον αιώνα της φωτογραφίας
ακινητήσετέ το: αυτό που δίπλα μας
ολοένα μ΄ απίθανες χειρονομίες δρα:
το Ασύλληπτο!..."
Οδυσσέας Ελύτης
Τι έχετε να μου πείτε τώρα; Ότι οι φωτογραφίες είναι απλώς εικόνες, αθώες παραστάσεις, και τίποτε άλλο;
Είναι επικίνδυνες και η απάντηση δυστυχώς για μας όλους τους ενήλικες – και ιδίως όσους έχουμε μπει στα –ήντα είναι σκληρή. Η κάθε φωτογραφία που κοιτάμε μας φέρνει αντιμέτωπους με την απώλεια.
Να το εξηγήσω:
Μια φωτογραφία αποτυπώνει τον κόσμο σε μια στιγμή. Παγώνει στιγμιαία τη ροή του χρόνου. Έτσι ο άνθρωπος με ένα κλικ ικανοποιεί μια βασική του ανάγκη: την ακινητοποίηση του χρόνου. Αλλά αυτό μοιάζει με μια βραδυφλεγή βόμβα. Όταν ο παγωμένος χρόνος μπει στο συρτάρι συνεχίζει να ζει. Ο παγωμένη στιγμή ζει στο δικό της χρόνο. Γι’ αυτό κιτρινίζουν όλες οι φωτογραφίες! Κι όταν πλέον για καλά κάτσει απάνω του η κιτρινάδα του χρόνου, κι όταν κάποιος ενήλικος πάει και τραβήξει το λαστιχάκι κι αρχίζει να κοιτά φωτογραφίες, τότε ξέρετε τι συμβαίνει; Βάζει διαφορετικούς χρόνους να «συγκρούονται». Οι φυσικοί ξέρουν τι σημαίνει αυτό. Όταν το χτες και το τώρα πάνε να γίνουν ένα, είναι σαν να ανοίγει μια πελώρια μαύρη τρύπα στο χωρόχρονο. Και όντως ανοίγει.
Αυτό ονομάζεται μνήμη.Χαμένοι άνθρωποι σε στιγμές γλεντιούΠεθαμένοι τώρα που χαίρονταιΤρυφερά αγκαλιάσματα που πήγαν στράφιΧειρονομίες που έμειναν μετέωρες
Κάθε φωτογραφία είναι μια απουσία. Και μόνο οι μεγάλοι ξέρουν από λογής απουσίες. Και ότι οι λογής απουσίες χαράζουν ρυτίδες που ποτίζονται από παγωμένες εικόνες…
Ακούστε την Κική Δημουλά:
Περιστρέφω την φωτογραφία,
γιατί προκαλεί εθισμό
η παρατεταμένη χρήση των θαυμάτων.
Εδώ μοιάζει χέρι
που κόπηκε από σώμα χορευτού
την ώρα που έλεγε Ώπα,
γιατί άλλη στροφή θα ετοίμαζε η ψυχή
κι άλλη θα μπόρεσε το σώμα.
Αντίρροπος ρυθμός που σπάζει
το μέλος
και τα μέλη.
Περιστρέφω τη φωτογραφία
Χέρι που βαδίζει
στον ήσυχο στενόμακρο Σεπτέμβρη
των πολλών και βουβών αληθειών.
Εδώ, το χέρι που θα χάραξε
ένα καλή αντάμωση
στην πρώτη πέτρα των ανθρώπων.
Ευχή που πιάνει αν φυτευτεί
σε γη φωτογραφίας μόνο.
Με μια ελάχιστη κίνηση
Το χέρι αλλάζει πάλι
Επαγγελίες αιωρήσεως.
Τώρα, όμοιο χάδι είναι ανοδικό
Στα μακρινά μαλλιά μιας μνήμης.
Αχ, τι θα τις κάνει τόσες ομοιότητες
Για αυτόν τον ένα κόσμο;
Αφήνω τη φωτογραφία να πέσει.
Και το χέρι σου μένει
παλάμη ανεστραμμένη
σε κάποια χειρομάντισσα νεφέλη,
που το διαβάζει:
Μαζί του δεν βλέπει να μας δένει
καμία συνεργασία στα βάρη.
Μαζί δεν θα σηκώσουμε
μήτε νεκρόν από κάτω
μήτε λουλούδι.
γιατί προκαλεί εθισμό
η παρατεταμένη χρήση των θαυμάτων.
Εδώ μοιάζει χέρι
που κόπηκε από σώμα χορευτού
την ώρα που έλεγε Ώπα,
γιατί άλλη στροφή θα ετοίμαζε η ψυχή
κι άλλη θα μπόρεσε το σώμα.
Αντίρροπος ρυθμός που σπάζει
το μέλος
και τα μέλη.
Περιστρέφω τη φωτογραφία
Χέρι που βαδίζει
στον ήσυχο στενόμακρο Σεπτέμβρη
των πολλών και βουβών αληθειών.
Εδώ, το χέρι που θα χάραξε
ένα καλή αντάμωση
στην πρώτη πέτρα των ανθρώπων.
Ευχή που πιάνει αν φυτευτεί
σε γη φωτογραφίας μόνο.
Με μια ελάχιστη κίνηση
Το χέρι αλλάζει πάλι
Επαγγελίες αιωρήσεως.
Τώρα, όμοιο χάδι είναι ανοδικό
Στα μακρινά μαλλιά μιας μνήμης.
Αχ, τι θα τις κάνει τόσες ομοιότητες
Για αυτόν τον ένα κόσμο;
Αφήνω τη φωτογραφία να πέσει.
Και το χέρι σου μένει
παλάμη ανεστραμμένη
σε κάποια χειρομάντισσα νεφέλη,
που το διαβάζει:
Μαζί του δεν βλέπει να μας δένει
καμία συνεργασία στα βάρη.
Μαζί δεν θα σηκώσουμε
μήτε νεκρόν από κάτω
μήτε λουλούδι.
Πηγαίνοντας να δείτε τις φωτογραφίες στην έκθεση να θυμάστε Ανδρέα Εμπειρίκο:
Ο ΦΩΤΟΦΡΑΧΤΗΣ
"...
Ένας φακός με απίστευτον φωτοφράκτη αρπάζει
την πιο γοργή στιγμή και την απλώνει στην
επιφάνεια μιας πλάκας λείας, ευαισθησίας
εξαισίας. Και τώρα που άνοιξε και έκλεισε ο
φωτοφράκτης σαν μάτι αδέκαστο και συνελήφθη
ο χρόνος, ο ρεμβασμός αυξάνει την ζωή και δίδει
στην κάθε εικόνα την κίνησι και την ευελιξία που
φέρνει από τα βάθη μιας πηγής (της ιδικής του)
ζεστό το πιο κρυφό της νόημα..."
Και μην ξεχνάτε : οι εκθέσεις φωτογραφίας δεν αφορούν αυτά που απεικονίζουν. Κυρίως αφορούν όσα δεν απεικονίζουν και βρίσκονται πλέον γύρω μας ως τωρινές πραγματικότητες. Δείχνουν το τότε ενώ ζούμε στο τώρα. Πάρτε τις αποστάσεις σας και κάντε ο καθείς κουμάντο στις δικές σας ρυτίδες…
Ψύρρας Θωμάς Λάρισα 10- 6-2002
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου