Ο σύνδεσμος φιλολόγων Λάρισας προκήρυξε διαγωνισμό ποίησης και πεζογραφίας και σήμερα βρισκόμαστε εδώ για να απονείμουμε τα βραβεία. Πριν όμως προχωρήσουμε σε τέτοιου είδους ‘’τελετουργίες’’ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε μια πιθανή απορία που μπορεί να γεννήσει λογής ερωτήματα καλοπροαίρετα και κακοπροαίρετα.
Γιατί προκαλέσαμε το συγκεκριμένο διαγωνισμό υιοθετώντας μια παλιομοδίτικη πρακτική που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρο από το 19ο αιώνα;
Η απάντηση είναι απλή. Όλοι μας, ως καθηγητές σας, ξέρουμε πως οι περισσότεροι από σας τους μαθητές μας έχετε στιγμές ευαισθησίας που δε θέλετε να τις φανερώνετε επειδή τις θεωρείτε δήθεν σα στιγμές αδυναμίας. Στιγμές που θέλετε να τις κρατάτε κρυφές και να μην τις δείχνετε στους άλλους, και καμιά φορά να μην τις μολογάτε ούτε και στον ίδιο σας τον εαυτό. Υπάρχει άραγε κάποιος που δε δάκρυσε ακούγοντας ένα τραγούδι; Υπάρχει κάποιος που δεν ένοιωσε να τον συνεπαίρνει μια ιδέα ή ένα κρυφό αίσθημα, να μην ονειροπόλησε για το ξεκίνημα ή το τελείωμα μιας αγάπης; Αυτές οι στιγμές που συχνά καταλήγουν να σκύψουμε στο άσπρο χαρτί και να προσπαθήσουμε να συλλαβίσουμε αυτό που ορμητικό και ατίθασο βγαίνει από μέσα μας; Κι έπειτα τούτο το γραφτό μπαίνει σε κάποιο συρτάρι, κλειδώνεται και φυλάσσεται μακριά από μάτια περίεργα...
Βέβαια πολλοί θα βιαστούν να μας αποστομώσουν, να μιλήσουν γενικά για τους νέους, για την ‘’αδιαφορία’’, την ‘’επιθετικότητα’’, το ‘’ζαμανφουτισμό’’ σας, την ‘’αναισθησία’’ σας. Εμείς όμως ξέρουμε καλά πως αυτό είναι μόνο ένα προσωπείο που το δανειστήκατε - δυστυχώς - από μας τους μεγαλύτερους και αλίμονο συχνά από τους δασκάλους σας. Πως αποτελεί τρόπο να ‘’κυκλοφορείς’’, να το ‘’παίζεις’’ χωρίς πραγματικά να είσαι αυτό που δήθεν προσποιείσαι. Είναι καμιά φορά τίτλος τιμής το να σε αποκαλούν ‘’αλήτη’’ γιατί δείχνεις μ’ αυτό τον τρόπο πως έγινες μεγάλος, και συμπεριφέρεσαι όπως οι μεγάλοι. Βέβαια οι άνθρωποι ενηλικιώνονται πραγματικά μόνο όταν αποδεχτούν πως πρέπει να συμπεριφέρονται και να δείχνουν αυτό που ο καθένας κουβαλά και αυτό που ο καθένας όντως είναι. Γι’ αυτό και βλέπετε ολόγυρα τόσους ηλικιωμένους-ανήλικους, δηλαδή ανώριμους και ανασφαλείς!
Όποιος όμως αποτολμά να βάλει στο χαρτί αυτό που νοιώθει, που τολμά να τοποθετήσει σε γράμματα , σε συλλαβές , σε λέξεις αυτό που νοιώθει, σας το λέω να το ξέρετε, είναι γενναίος γιατί τολμά να αντικρίσει τον εαυτό του τον ίδιο απέναντι, κατάματα να τον κοιτά, να τον διορθώνει, να τον ταλαιπωρεί και να τον τσαλακώνει. Γιατί αυτό ακριβώς είναι η γραφή. Μια αναμέτρηση είναι μ’ αυτό που κρύβουμε μέσα μας, ένας αγώνας είναι μ’ αυτό που τρυπώνει μέσα μας και μας αλλάζει. Η γραφή είναι η απόδειξη της γενναιότητάς μας.
Αυτή λοιπόν τη γενναιότητα που ο καθένας σας κρύβει, θελήσαμε να εκμαιεύσουμε με το διαγωνισμό μας. Και ανταποκριθήκατε. Και στείλατε τα κείμενά σας οι περισσότεροι ίσως με την ελπίδα να δείτε ‘’πόσο’’ αξίζουν αυτά που γράφετε. Σ΄ αυτό όμως κάνατε λάθος. Γιατί εμείς, τα μέλη της επιτροπής που διαβάσαμε τα γραπτά σας, είχαμε ως δάσκαλοί σας αποφασίσει ο καθένας σιωπηρά με τον εαυτό του πως άξιζαν όλα, πως όλα τους είχαν την αξία της προσωπικής σας γραφής, γιατί τα γράψατε εσείς επειδή εσείς το διαλέξατε. Και μ’ αυτό τον τρόπο αποδείξατε έμπρακτα ότι πίσω από λογής προσωπεία που ο καθένας δανείζεται υπάρχει η ευαισθησία, πως δε χάνεται η ανθρωπιά, πως δε ξεριζώνεται η ελπίδα να γινόμαστε διαρκώς περισσότερο άνθρωποι.
Αλλά ας έρθουμε σε κάποιες επισημάνσεις:
Συνολικά πήραν μέρος στο διαγωνισμό 175 παιδιά. Μάλιστα ένα από αυτά είναι παιδί του Δημοτικού που μας έστειλε ένα όμορφο πεζό. Από αυτά τα κείμενα, 105 ήτανε ποιητικά και 70 πεζά.
Η τελική εικόνα που παρουσιάστηκε ήταν η εξής: 63 ποιητικά κείμενα παιδιών του Γυμνασίου και 42 του Λυκείου και 31 πεζά κείμενα των παιδιών του Γυμνασίου και 39 του Λυκείου.
Οι αριθμοί φανερώνουν ότι: οι νεαροί και νεαρές των Γυμνασίων είναι οι περισσότεροι από του Λυκείου και ότι υπάρχει μία κατανοητή προτίμηση προς την ποιητική έκφραση έναντι της πεζογραφίας.
Διαβάζοντας τα ποιητικά σας κείμενα διαπιστώσαμε σε γενικές γραμμές ότι ενώ υπήρχαν στιγμές πραγματικά ποιητικές, συχνά ακολουθούσατε εύκολες λύσεις και κλισέ. Πολλοί από σας γοητεύονται από τη ρυθμικότητα της ομοιοκαταληξίας. Όμως δε φτάνει μόνο αυτή για να μετατρέψει ένα κείμενο σε λόγο ποιητικό. Να θυμάστε πως με ρυθμό τινάζουμε και τα χαλιά μας, χωρίς όμως με τον επαναλαμβανόμενο χτύπο να παράγεται και ποίηση. Γιατί η ποίηση απαιτεί αρμονία που είναι πράγμα διαφορετικό από το ρυθμό. Το τι ακριβώς θέλω να πω, μπορείτε να το αφουγκραστείτε για παράδειγμα στην κλασσική μουσική η οποία ενώ δε διαθέτει ρυθμό, διαθέτει αρμονία. Και κάτι ακόμα για τους επίδοξους ποιητές. Δεν πρέπει να ξεχνάτε: η ποίηση δε γράφεται με ιδέες που μετατρέπονται σε λέξεις. Η ποίηση γράφεται με λέξεις που αγωνίζονται να πουν περισσότερα από όσα κουβαλάνε στην καθημερινή τους χρήση ή στο αντίστοιχο λήμμα του λεξικού. Κι αυτό γίνεται κατορθωτό μόνο αν κάποιος αποφασίσει να μιλήσει και να γράψει για τον ίδιο του τον εαυτό και για όσα κρύβει μέσα του αυθεντικά και αληθινά. Κι αυτό βέβαια το μαθαίνει κανείς διαβάζοντας και μελετώντας τα ποιητικά κείμενα του καιρού του και τα έργα των παλιότερων δασκάλων της ποιητικής τέχνης.
Αντίθετα η ποιότητά των πεζών είναι αντιστρόφως ανάλογη της ποσότητας που έφτασε στα χέρια μας.. Ειλικρινά μας εξέπληξε και ως δασκάλους σας μας βοήθησε να καταλάβουμε πολλά... Από τα πεζά που ήρθαν στα χέρια μας, μας εντυπωσίασε η θεματολογία. Μιλήσατε για πράγματα που η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία δεν τόλμησε ακόμα να ακουμπήσει: κείμενα που αφορούσαν ιστορίες με ναρκωτικά, για το AIDS, για τα μπαρ, για το πρόβλημα της τρομοκρατίας. Ορισμένοι προτίμησαν να εκφραστούν μέσα από συμβολικές και φανταστικές ιστορίες, ενώ αρκετοί υιοθέτησαν τον τρόπο της επιστημονικής φαντασίας για να αποτυπώσουν το φόβο τους για το μέλλον και την κυριαρχία της μηχανής και άλλοι για την πορεία των διαπροσωπικών σχέσεων ή για τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου. Δυσκολευτήκαμε στ’ αλήθεια να διαλέξουμε.
Όλοι σας όμως μας κάνατε να διαβάζουμε και να ξαναδιαβάζουμε τα έργα σας.
Τελειώνοντας θέλω να πω μόνο μια κουβέντα: γράφει καλά, όποιος διαβάζει πολλά. Αυτό μην το ξεχνάτε, γιατί το ταλέντο από μόνο του δε φτάνει. Συνεπώς...
Λάρισα 23 - 5 -1996 Ψύρρας Θωμάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου